Instalacja elektryczna w domu: projekt, funkcje i wymagania

Czy potrzebny jest projekt instalacji?

Instalację elektryczną powinno się montować na podstawie projektu, w którym zostały ustalone podstawowe parametry i rozwiązania, w tym schemat i plany instalacji, oraz dobrane materiały i osprzęt odpowiedniej jakości. Dokumentacja pozwala na lepsze rozmieszczenie opraw oświetleniowych zainstalowanych na stałe, gniazd wtyczkowych i tras układania przewodów. Umożliwia też optymalizację i zastosowanie oszczędniejszych rozwiązań, więc poniesione na nią koszty zwracają się podczas realizacji inwestycji. W czasie prowadzenia robót należy pilnować ich zgodności z dokumentacją i nanosić ewentualne zmiany na rysunkach. Tak powstałą „dokumentację powykonawczą” wraz z płytą ze zdjęciami całej instalacji warto przechowywać, chociaż przepisy dotyczące domów jednorodzinnych tego nie wymagają. Może być ona przydatna podczas eksploatacji, zwłaszcza przy wszelkiego rodzaju przeróbkach i ewentualnej rozbudowie. Projekt powinien być sporządzony przez projektanta z uprawnieniami budowlanymi w zakresie projektowania instalacji elektrycznych.

Jak prawidłowo zaplanować instalację?

Zależnie od rodzaju i liczby odbiorników elektrycznych w domu, instalację trzeba podzielić na kilkanaście lub więcej obwodów. Podłączenie odbiorników do osobnych obwodów w razie awarii jednego z nich nie spowoduje wówczas unieruchomienia pozostałych.  Dla odbiorników o dużej mocy (kuchenki elektrycznej, pompy w studni, ogrzewania elektrycznego), wymagających zasilania trójfazowego (400 V), należy przewidzieć osobne obwody wykonane przy użyciu przewodów (pięciożyłowych) o przekroju dostosowanym do mocy odbiorników. Obwody zasilające odbiorniki jednofazowe wykonuje się jako trójżyłowe. Instalacja elektryczna podzielona na liczne obwody jest wprawdzie droższa, ale bardziej niezawodna i wygodniejsza dla użytkownika niż instalacja z niewielką liczbą obwodów.

Ile wydzielić obwodów?

Liczba obwodów zależy od tego, jak bogata będzie instalacja, czyli ile urządzeń i jakie będziemy chcieli do niej podłączyć, czy planujemy wykonanie tylko instalacji standardowej, czy także instalacje ochronne i specjalne, czy bramy wjazdowe i garażowa będą miały własny napęd itp. Jeżeli instalujemy elektryczną kuchnię indukcyjną (moc kilka kilowatów) niezbędne jest wykonanie do jej zasilania odrębnego trójfazowego wypustu zakończonego puszką. Wybrane gniazda wtyczkowe przeznaczone do podłączenia pralki, lodówki, zamrażarki itp. także należy zasilać odrębnymi obwodami. Również gniazda do podłączenia komputera, drukarki i innych urządzeń tego typu powinno się zasilać odrębnym obwodem. Pozostałe gniazda wtyczkowe należy łączyć po kilka do poszczególnych obwodów. Im mniej gniazd w jednym obwodzie, tym lepiej z punktu widzenia niezawodności działania urządzeń. Oprócz obwodów zasilających gniazda w instalacji występują także obwody zasilające wypusty oświetleniowe przeznaczone do przyłączenia opraw oświetleniowych. Z jednego obwodu nie należy zasilać zbyt wielkiej liczby takich wypustów. Podobnie jak w przypadku gniazd decyduje niezawodność działania instalacji. Wszystkie przekroje przewodów powinny być dobrane indywidualnie, szczególnie ważne jest to przy odbiornikach o większej mocy. W pozostałych przypadkach wystarczającym przybliżeniem będzie stosowanie przewodów miedzianych o przekroju 2,5 mm² do gniazd ogólnego przeznaczenia, a w obwodach oświetleniowych – o przekroju 1,5 mm².

Jakie wymagania powinno spełniać oświetlenie?

Oświetlenie pomieszczeń mieszkalnych zależy od preferencji i upodobań domowników. Z tego względu nie ma normy, która by określała wymagania w tym zakresie. Jednak dla niektórych czynności można przez analogię posłużyć się wymaganiami zaczerpniętymi z normy dotyczącej oświetlenia miejsc pracy. Przykładowo: do czytania, pisania, pracy przy komputerze należy zapewnić oświetlenie na poziomie 500 lx. Oświetlenie ogólne w pokojach mieszkalnych zwykle jest na poziomie 200 lx, a często i mniejszym. Zatem do bardziej wymagających prac należy stosować dodatkowe lampy biurkowe lub stojące na podłodze. Także blaty kuchenne są miejscem pracy wymagającym dobrego oświetlenia – na poziomie 300–500 lx. Dlatego w kuchni, oprócz oświetlenia ogólnego nad blatami kuchennymi, należy instalować dodatkowe oprawy oświetleniowe. Wskazane do tego celu jest stosowanie opraw ze świetlówkami liniowymi o dziennej barwie światła. Natomiast nie jest polecane oświetlanie blatów kuchennych punktowo popularnymi oprawkami z żarówkami halogenowymi. Takie oświetlenie daje przeszkadzające odbicia w błyszczących powierzchniach. Z tego samego powodu halogeny mogą także przeszkadzać, jeśli zostaną zamontowane koło lustra w łazience.